Stan wojenny w autobusach KPKM

W ramach kolejnej edycji akcji „Doznanie na żądanie” w autobusach Komunalnego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej prezentowane będą nagrodzone i wyróżnione prace uczestników konkursu „Stan wojenny. 30 lat po…”, zorganizowanego przez Muzeum Wojska w Białymstoku. To – nigdy wcześniej nie publikowane i nie prezentowane – kadry z komiksów, które albo opisują autentyczną historię, lub są jedynie inspirowane wydarzeniami z tamtego okresu.

– Będzie to zatem ich premierowa prezentacja, nie tylko w Białymstoku, ale też w skali całego kraju – mówi Marcin Moskwa, wiceprezes KPKM. – Cieszymy się, że jako pierwsi możemy pokazać te prace białostoczanom.

Mobilna ekspozycja to preludium do wystawy, której otwarcie nastąpi 13 grudnia 2011 r. w Muzeum Wojska w Białymstoku przy ulicy Kilińskiego 7.

– Zależało nam na przygotowaniu ekspozycji z okazji 30. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego – mówi autor wystawy Marcin Koziński. – Celem tego przedsięwzięcia jest też przedstawienie komiksu, jako formy sztuki, a jednocześnie sposobu opowieści o konkretnym fragmencie polskiej historii.

Będzie tam można zobaczyć fragmenty prac zrealizowanych specjalnie na konkurs, ale też – przekrojowo – komiksy, które wiążą się ze stanem wojennym i polską rzeczywistością z początku lat 80. Dzięki aranżacji plastycznej zwiedzający będzie miał szansę przenieść się na chwilę w komiksowy kadr.

– Ponieważ to pierwsza tego typu wystawa w Białymstoku, pomyśleliśmy że zasługuje na to, by szerzej zaistnieć w świadomości mieszkańców – dodaje Marcin Koziński. – I stąd nasz pomysł, by wcześniej kadry z niektórych prac zaprezentować w przestrzeni publicznej, jaką są autobusy miejskie. To świetny sposób dotarcia do szerszej publiczności, a przy okazji uprzyjemnienia białostoczanom podróży do pracy, czy szkoły.

Od 8 grudnia w ramach wystawy na kółkach autobusami KPKM podróżowały będą komiksy, autorstwa laureatów konkursu: „Noc bałwana” Grzegorza Janusza i Tomasza Niewiadowskiego, "Kul tura" Romana Gajewskiego, "Punkt widzenia" Jakuba Grocholi i Michała Chojnackiego oraz "13 grudnia" Małgorzaty Józefowicz. Wszystkie stanowią przykłady niezwykle interesującego spojrzenia na fragment historii, jakim jest stan wojenny i pierwsze lata 80.

***

Akcja „Doznanie na żądanie” z założenia ma promować literaturę i sztukę w białostockich autobusach miejskich. W kilkudziesięciu autobusach KPKM, w tzw. autoboksach (podłużnych ramkach z reguły przeznaczanych na reklamę) pojawiają się wiersze, fragmenty prozy, a także różne gatunki dzieł sztuki współczesnej, w tym fotografia, a teraz też komiks.

Pomysł wykorzystania autobusów, jako formy upubliczniania sztuki zrodził się w 1986 r. w Londynie. W Polsce w kilku miastach okazjonalnie podejmowano tę inicjatywę. Akcja KPKM, jako jedyna w kraju ma charakter stały i od początku cieszy się uznaniem mieszkańców miasta.

***

W niedzielę 13 grudnia 1981 roku Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego na czele z generałem Wojciechem Jaruzelskim wprowadziła w Polsce stan wojenny. Do przeprowadzenia operacji władze komunistyczne użyły 70 tysięcy żołnierzy, 30 tysięcy milicjantów, 1750 czołgów, 1900 wozów bojowych, 9000 samochodów. W ciągu kilku dni w 49 obozach internowania zamknięto około 5000 działaczy opozycji i „Solidarności”. Na podstawie dekretu o stanie wojennym (16 marca 2011 roku Trybunał Konstytucyjny uznał go za niezgodny z obowiązującym wówczas prawem) zawieszono podstawowe wolności obywatelskie. Ustanowiono m.in. godzinę milicyjną, przepustki na wyjazdy poza miejsce zamieszkania, tryb doraźny w sądach, cenzurę korespondencji, zakazano strajków i demonstracji, wyłączono telefony, zawieszono wydawanie prasy poza „Trybuną Ludu” i „Żołnierzem Wolności”.

W okrągłą rocznicę wydarzeń z grudnia 1981 roku Muzeum Wojska w Białymstoku przygotowało projekt „Stan wojenny. 30 lat po…”, w skład którego wchodzą:

1. Konkurs na krótką formę komiksową, inspirowaną wydarzeniami związanymi ze stanem wojennym. Dzięki umieszczeniu informacji na najważniejszych portalach „środowiskowych” udział wzięli w nim twórcy z całej Polski (m.in. Białystok, Warszawa, Katowice, Kraków). Do pracy w jury konkursu udało nam się zaprosić Pana Witolda Tkaczyka, znanego wydawcę (Zin-Zin Press z Poznania) i twórcę legendarnego magazynu komiksów AQQ.

Rozstrzygnięcie konkursu nastąpiło 4 października 2011 roku, a jury zadecydowało o przyznaniu:

I miejsca: Panom Grzegorzowi Januszowi (scenariusz) i Tomaszowi Niewiadomskiemu (rysunki), autorom „Nocy bałwana”, za pracę w nieco żartobliwej konwencji, ale też z wyrazistą puentą (nagroda finansowa w wysokości 1000 zł).

II miejsca: Panu Romanowi Gajewskiemu (scenariusz i rysunki), autorowi „Kul tury”, za pracę profesjonalnie wykreowaną plastycznie, z dobrym pomysłem i czytelnym przesłaniem (nagroda finansowa w wysokości 500 zł).

III miejsca: Panu Marcinowi Glince (scenariusz i rysunki), autorowi „Pamiętamy”, za pracę, która mimo dość prostej amatorskiej formy graficznej jest bardzo dobrze wymyślona i zrealizowana pod względem scenariusza (nagroda finansowa w wysokości 300 zł).

Fundatorem nagród w konkursie jest firma „Skok Stefczyka”.

2. Wydawnictwo „Stan wojenny. 30 lat po… Antologia prac konkursowych” , stanowiące zbiór najlepszych prac wydanych w formie atrakcyjnego albumu.

3. Wystawa czasowa. Otwarcie ekspozycji nastąpi 13 grudnia 2011 roku, o godzinie 18, w budynku Muzeum Wojska w Białymstoku przy ulicy Kilińskiego7. Wystawa zrealizowana zostanie dzięki pomocy wydawnictw: Zin-Zin Press, Egmont Polska oraz Andrzeja Kłopotowskiego i Wojciecha Koronkiewicza.

4.Wystawa w białostockich autobusach miejskich KPKM . Otwarcie ekspozycji w autobusach KPKM nastąpi dnia 8 grudnia w trakcie konferencji prasowej.

5.Działania edukacyjne – warsztaty w trakcie ferii zimowych oraz w ramach stałych cykli edukacyjnych Rodzinna Niedziela oraz Muzealny Plac Zabaw.

Szczegółowe informacje: www.mwb.com.pl

Patronem medialnym projektu jest „Gazeta Wyborcza – Białystok”